به گزارش “ عصر صنعت ” ؛حکایت پیاز و گلایه پیازکاران به سریالی تکراری می‌ماند که بیننده، تمامی قسمت‌ها و صحنه‌هایش را از بَر شده است. در این گزارش برای اینکه کمتر از حرف‌های تکراری گذشته بزنیم، مطلبمان را به صورت مقایسه‌ای و روش دیگری آغاز می‌کنیم.
از قدیم می‌گفتند که پیاز محصولی از تیره مارچوبه‌سانان است اما بر خلاف قیمت بیش از ۱۲۰ هزار تومانی مارچوبه، امروز آن را تنها ۲ هزار تومان از کشاورزان می‌خرند درحالی که همین پیاز در میوه‌فروشی‌ها بیش از هفت هزار تومان به فروش می‌رسد و پیازکاران، چشم‌انتظار صادرات هستند.
اگر حقیقت را جویا باشید باید بگویم، پیازی که روزگاری گلادیاتورهای روم باستان، برای استحکام بدنی خود قبل انجام مبارزه، ماهیچه‌هایشان را به آن آغشته می‌کردند امروز در برابر مارچوبه‌ای که بیشتر از پیاز هم خاصیت ندارد، فریاد مظلومیتش در زمین‌های جنوبی کشور طنین‌انداز شده است.
آری مارچوبه با ۱۸ خاصیت درمانی بر پیازی که ۳۸ خاصیت درمانی دارد به لحاظ قیمت، چیره شده است و دلیل اصلی آن می‌تواند تفاوت چشمگیر سطح زیر کشت میان این دو محصولِ هم‌خانواده باشد.
«مزرعه مارچوبه»
حال که مارچوبه را در میدان قیاس گذاشتیم بهتر است مختصری هم در موردش بگوییم. گیاهی چند ساله که از سال سوم، برداشتش آغاز می‌شود و اگر میانگین برداشت آن را حداقل ۲ تُن در هکتار محاسبه کنیم یعنی یک مزرعه مارچوبه سالانه بیش از ۴۰۰ میلیون تومان عایدی دارد که تمامی هزینه‌های تولید آن در فروشِ سال نخست برگشت خواهد شد.
اما پیاز، محصولی تک فصل است. یک بار کاشته و برداشته می‌شود. هزینه کاشت یک هکتار پیاز، امسال برای کشاورزان جنوب کرمان تا حدود ۱۶۰ میلیون تومان افزایش یافت در حالی که این میزان در ۲ سال گذشته کمتر از ۸۰ میلیون تومان بود.
«مزرعه پیاز در جیرفت»
و همه این‌ها در حالی است که مسوولان در تلاشند با کمک گرفتن از سازمان تعاون روستایی، بتوانند هر کیلو پیاز را به قیمت تضمینی ۲ هزار تومان از پیازکاران جنوب کرمان خریداری کنند. به گفته کارشناسان کشاورزی، تعاون روستایی می‌تواند با افزایش قیمت خرید تضمینی پیاز، یک فضای رقابتی میان خریداران خصوصا دلال‌ها ایجاد کند چراکه قیمت تمام شده این محصول برای کشاورزان بسیار گران شده است.
«اگر هزینه اجاره زمین را محاسبه نکنیم، کشاورزانِ ما باید بتوانند هر کیلو پیاز را حداقل بیش از چهار هزار تومان به فروش برسانند تا فقط همان پولی که هزینه کرده‌اند را برگردانند و عملا بیخیالِ سوددهی شوند»
نکته قابل تامل اینجا است که با افزایش هزینه‌های حمل و نقل، هر کیلو پیاز، دستِ بالا هم که حساب کنیم حدود هزار تومان کرایه حمل شاملش می‌شود تا به مقصد برسد و اگر میدان‌دار یا حجره‌دارِ بازار میوه و تره‌بار هم هزار تومان به این قیمت اضافه کند و تا رسیدن به مغازه میوه‌فروشی هم ۳۰۰ تومان کرایه بخورد و میوه‌فروش هم هزار تومان روی قیمت بکشد، این محصول با قیمت «هفت هزار تومان»به دستِ ما خواهد رسید. «این در حالی است که پیاز از کشاورز به قیمت چهار هزار تومان خریداری شود»
« راستی! یادمان نرود زمستان دو سالِ قبل همین محصول را به ازای هر کیلوگرم تا ۲۰ هزار تومان خریداری کردیم»
آنطور که مسوولان گفته‌اند و در خبرها آمده در کشور ما آن هم در زمستان بیش از ۸۰۰ هزار تن پیاز تولید می‌شود اما امسال حدود یک میلیون و ۵۰ هزار تن پیاز در سه استان کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان تولید شده است. «آیا راهکار نجات این مازاد تولید چیزی جز صادرات است؟»
راحت‌تر بگویم در مناطق محرومِ سه استان کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان ۲۶ هزار هکتار پیاز کشت شده است، البته میزان برداشتِ زمستانه در هر کدام از این استان‌ها از ۲۰ تا ۴۰ تُن در هکتار متفاوت است. اگر سقفِ برداشت «۴۰ تُن» را هم حساب کنیم درواقع یک میلیون و ۵۰ هزار تن پیاز زمستانه در این استان‌ها تولید شده است.
اینکه برخی از افزایش ۷۰ درصدی تولید پیاز سخن به میان می‌آورند نیز قانع کننده نیست چراکه در سال‌هایی هم که ما با کاهش تولید مواجه بودیم نیز همین مشکل وجود داشت و نباید صرفا ۲ سالِ قبل را که صادرات پیاز به موقع انجام شد را محور این تحولات و تغییرات قرار دهیم.
نکته دیگر، هزینه بالای کاشت محصولات کشاورزی همچون پیاز در کشور ما است و بررسی‌ها نشان می‌دهد که هزینه کاشت این محصول در برخی از کشورهای اطرافمان به مراتب کمتر از کشور ما است، پس در اینجا برخی فرضیه واردات قاچاقی پیاز به داخل کشور در ذهن‌شان نقش می‌بندد که این فرضیه با ارزش پول ما نسبت به دلار، دور از انتظار بوده و منتفی است. در هر صورت ورشکستگی کشاورزانِ ما در مناطق محروم کشور، تبعات منفی متعددی در بر خواهد داشت که همگی‌مان از آن آگاه هستیم و نیاز به توضیح بیشتر در این زمینه نیست.
« در فصلی که دنیا با کمبود پیاز مواجه است، کاهش قیمت‌های فعلی محصولات کشاورزی خصوصا پیاز کاملا غیر عادی به نظر می‌رسد»
تمامی تفاسیر بالا برگرفته از تحقیقات و گپ و گفت‌های پراکنده با برخی از کارشناسان و کشاورزانِ کهنه‌کار بود.
اما ببینیم مسوولان جهاد کشاورزی جنوب کرمان در بحث مشکلات پیازکاران به چه مواردی اشاره می‌کنند و علت و معلول‌ها را ناشی از چه می‌دانند.
سعید برخوری رئیس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان ابتدا از رایزنی برای فروش محصول پیاز کشاورزان در بازارهای جدید خبر داد و باعث خرسندی‌مان شد.
او مقصد جدید این بازارها را آسیای میانه اعلام کرد و گفت: همه دستگاه‌های مربوطه به ویژه وزارت جهاد کشاورزی و مجلس شورای اسلامی پیگیر این موضوع (صادرات) هستند.
وی با بیان اینکه امسال محصول پیاز مازاد بر نیاز داخل تولید شده است، اظهار داشت: صادرات محصول پیاز در حال انجام بوده ولی با توجه به حجم بالای پیاز شاهد کاهش قیمت این محصول هستیم لذا پیگیر جذب بازارهای جدید هستیم.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان ادامه داد: همچنین امسال در مناطق سردسیر کشور نیز حجم قابل توجهی پیاز انبار شده که این موضوع هم سبب افزایش حجم پیاز در داخل شده است.
وی به نشست خود با اداره کل حمل و نقل و سازمان صنعت، معدن و تجارت اشاره کرد و گفت: در این نشست مقرر شد با پیگیری سازمان صمت مبادی صادراتی و مشکلات و مسائل صادرات بررسی و حل شود.
برخوری با اشاره به لزوم استفاده از کامیون‌های خارجی ادامه داد: قرار شد با پیگیری اداره کل حمل و نقل و جاده‌ای جنوب کرمان، ورود کامیون‌های خارجی و همچنین موضوع اختصاص یارانه به ناوگان حمل و نقل بررسی شود تا کامیون‌های بیشتری به منطقه بیایند و کرایه بار کاهش پیدا کند.
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان نیز زمان کشت پیاز استمرار (طرح اول) را ۱۰ مردادماه تا ۳۰ مهرماه دانست و سطح زیرکشت این طرح را ۹ هزار و ۵۱۷ هکتار اعلام کرد.
فرامرز رستگاری از پیش‌بینی تولید ۴۷۵ هزار و ۸۵۰ تُن در طرح پیاز استمرار جنوب کرمان خبر داد و زمان برداشت پیاز این طرح از ۲۰ آذرماه تا پایان اسفندماه دانست.
وی اظهار داشت: امسال با توجه به کاهش کم‌سابقه دما امکان شاهد تاخیر برداشت پیاز تا نیمه فروردین ماه خواهیم بود.
این دکتری کشاورزی و استاد دانشگاه به کشت بهاره محصول پیاز هم اشاره کرد و زمان آغاز این نوع کشت را اول آبان تا دی‌ماه برشمرد.
وی سطح زیرکشت بهاره پیاز جنوب کرمان را پنج هزار و ۳۰۰ هکتار اعلام کرد و از پیش‌بینی برداشت ۲۶۵ هزار تُن محصول پیاز در هفت شهرستان جنوبی این منطقه خبر داد.
رستگاری زمان آغاز کشت بهاره پیاز جنوب کرمان را ۲۰ فروردین ماه و زمان برداشت آن را ۱۵ خردادماه اعلام کرد.
وی به بازار فعلی فروش پیاز اشاره کرد و از تولید ۵۰۰ هزار تُن محصول پیاز مازاد بر برنامه ابلاغی وزارت جهاد کشاورزی در منطقه جنوب کرمان خبر داد.
وی علت کاهش قیمت پیاز را افزایش سطح زیرکشت، شرایط کرونایی کشور و تحریم‌ها دانست و از تلاش همه مسوولان برای رفع این مشکل خبر داد.
نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد و عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی هم از رایزنی با سازمان تعاون روستایی کشور برای خرید تضمینی محصول پیاز در جنوب استان کرمان خبر داد.
ذبیح الله اعظمی که دکترای کشاورزی دارد سطح زیر کشت محصول پیاز در منطقه جنوب شرق کشور (جنوب کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان) را بیش از ۲۶ هزار هکتار اعلام کرد و این میزان سطح زیرکشت را سه برابر حالت عادی دانست.
وی افزایش کشت و در نتیجه تولید زیاد محصول پیاز را علت اشباع بازارهای داخلی دانست و گفت: تولید این میزان محصول پیاز مازاد، سبب کاهش قیمت پیاز شده است.
اعظمی با بیان اینکه تمامی تلاش خود را برای توسعه و رونق کشاورزی و حمایت از کشاورزان انجام می‌دهم، اظهار داشت: از همان روز نخست پیگیر رفع این مشکل از مسیرهای مختلف بوده‌ام و تا رسیدن به نتیجه مطلوب، این تلاش‌ها ادامه دارد.
دکترای کشاورزی از دانشگاه بلژیک علت کاهش قیمت محصول پیاز را عرضه بیش از میزان تقاضای این محصول اعلام کرد و از برنامه‌ریزی کوتاه مدت و بلند مدت برای رفع این مشکل خبر داد.
نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد در مجلس شورای اسلامی خرید تصمینی پیاز توسط سازمان تعاون روستایی را با قیمت پایه ۲ هزار تومان راه‌حل کوتاه مدت رفع مشکل پیازکاران جنوب کرمان اعلام کرد و گفت: امیدواریم این خرید حمایتی در کوتاه مدت سبب رقابت و تغییر قیمت پیاز شود.
اعظمی برنامه بلندمدت خود برای تغییر قیمت پیاز را رایزنی برای ایجاد بازارهای هدف در خارج از کشور اعلام کرد و از رایزنی با سفارت‌های ارمنستان و روسیه، چین و هند برای رفع مشکل پیاز خبر داد.
وی از پیگیری برگزاری نشست‌های تخصصی کمیسیون کشاورزی برای رفع مشکل پیازکاران جنوب کرمان خبر داد و دغدغه کشاورزان را دغدغه خود دانست و بر رفع این مشکل تاکید کرد.
این نماینده مجلس با بیان اینکه بعضی کشورها از جمله هندوستان درخواست پیاز قرمز دارند، گفت: این نوع محصول در فصل زمستان تولید نمی‌شود.
وی افزود: برای موفقیت در صادرات محصولات کشاورزی باید استانداردهای کشور هدف رعایت شود.
اعظمی ادامه داد: همچنین علاوه بر فراهم کردن زیرساخت‌ها و بسته‌بندی باید حداقل ۶ ماه قبل از کشت، برنامه ریزی دقیق برای تولید محصولات کشاورزی انجام شود.
عباس محمدی پیاز کار نمونه کشور هم گفت: برای کمک به کشاورزان باید بحث صادرات محصول پیاز با جدیت پیگیری شود.
وی افزود: باتوجه به اینکه محصول منطقه جنوب کرمان یک محصولِ تازه خوری است و بلافاصله بعداز برداشت باید به دست مصرف کننده برسد نیاز به حمل و نقل فوری دارد.
او از افزایش کرایه‌های حمل بار انتقاد کرد و گفت: کمبود کامیون برای حمل بار از جمله مشکلاتی است که بیشتر کشاورزان را رنج می‌دهد و مسوولان برای حمل محصول باید چاره اندیشی کنند تا دغدغه‌ها کمتر شود.
مسلما مصرف‌کننده ترجیح می‌دهد پیازی را خریداری کند که تازه از زمین کشاورزی برداشت شده است نه پیازی که چندین ماه در سردخانه‌ها و مناطق سردسیر دپو شده است. اما این پیازه تازه برداشت شده چرا به موقع وارد بازار نمی‌شود!
پس به این نتیجه می‌رسیم، حمل و نقل هم نقش مهمی در این میان برعهده دارد و می‌توان با گسیل کردن ناوگان حمل و نقلی به استان‌های جنوبی، دغدغه حمل پیاز را از ذهن کشاورز پاک کرد و پیاز با کیفیت و مرغوب جنوب را به دست مصرف‌کننده‌ها رساند. این اقدام باعث می‌شود تا برخی سودجویان، دیگر پیاز بهاره و تابستانه را با انگیزه سودهای کلان، انبار و احتکار نکنند.
«پیاز قرمز از آنجا که ماندگاری بالایی دارد را می‌توان تا ماه‌ها در جایی خنک نگهداری کرد اما پیاز سفیدِ زمستانه، تازه‌خور بوده و باید سریع به دست مصرف‌کننده برسد. پیازهای قرمزی که امروز در بازار وجود دارد همان‌هایی هستند که ماه‌ها در جایی دپو شده‌اند و وسط آن‌ها سبز شده است. و این درحالی است که پیاز سفید تازه برداشت شده کشاورزان جنوبی کشور روی دستشان مانده است»
امیدواریم مسوولان وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت با اقدامی جهادی زمینه صادرات پیاز سفید را به بازارهای هدف فراهم کنند تا بتوانیم از بحران فعلی به خوبی عبور کنیم و در مرحله بعد برای کشت‌های آتی و چگونگی فروش محصولات برنامه‌ریزی کنیم.
به امید روزی که کارخانه‌های فرآوری محصولات کشاورزی، یک به یک در مناطق مختلف کشور راه‌اندازی شود تا هم شاهد اشتغال بیشتر جوانان‌مان باشیم و هم دسترنج کشاورزانمان روی زمین‌های کشاورزی نماند.
منبع:ایرنا