به گزارش “ عصر صنعت ” ؛هر چقدر در عصر تکنولوژی جلوتر می‌رویم، نقش سیستم‌های هوشمند در زندگی هایمان پررنگ‌تر می‌شود. سیستم‌هایی که بعد از مدرسه‌ها و ساختمان‌های اداری، تجاری و مسکونی، حالا سر از شالیزارها درآورده اند تا بار زحمت کشاورزها را سبک‌تر کنند.
سیستم‌های هوشمند آبیاری درواقع دستگاه‌های مستقلی هستند که می توانند اطلاعات محیطی را درک کنند و هدف خاصی را دنبال می‌کنند. مهم‌ترین مزیت سیستم‌های هوشمند شالیزارها، راحت‌تر شدن سختی‌ها و کمتر شدن اضطراب کار کشاورزی است. اما کشاورزی هوشمند در ایران چه جایگاهی دارد؟
سیستم‌هایی که بار کشاورزها را سبک می‌کنند
دل کندن از باور‌ها و شیوه‌های سنتی در کشاورزی به ویژه خرده مالکی، هنوز هم کار آسانی نیست، این را آمار زمین‌هایی که با وجود گسترش سیستم‌های مکانیزه و ماشین‌های نشاکار هنوز هم به شیوه‌ی دستی نشا می‌شوند، ثابت می‌کند، در سال‌های اخیر پرنده‌های بدون سرنشین هم برای آبیاری و محلول پاشی زمین‌ها در آسمان مزرعه‌ها به پرواز درآمدند، اما کشاورزان کماکان به شیوه آبیاری و محلول پاشی سنتی با وجود هزینه و وقت چند برابری که صرف می کند، دل بسته اند.
هر چند کشاورزان معمولا بعد از تمام شدن فصل برداشت به روزی خدا راضی اند و برای مشت مشت محصولاتشان، خدا راشکر می‌کنند، اما باید از دل یک خانواده کشاورز باشیم تا ببینیم با وجود سختی‌های کار، زمان بربودن، اضطراب‌های وقت و بی وقتی که به خصوص برای وضعیت آب و هوای هر روز هفته دارند، هزینه‌هایی که برای آبیاری، محلول پاشی و تامین نهاده‌ها صرف می‌کنند در مقایسه با خروجی و درآمدشان ، چقدر ارزش دارد؟
شاید همین سختی هاست که جوان تر‌ها را از کشاورزی دورکرده و پای خیلی هایشان را از شالیزارها قطع، اما جهان هر روز برای آسان‌تر شدن کار‌ها در هر محیطی، یک ایده‌ی جدید خلق می‌کند، سیستم‌های هوشمند کشاورزی حاصل ایده هاییست که برای آسان شدن کار کشاورزان خلق شده است.
سیستم آبیاری و هواشناسی هوشمند از معروف‌ترین آن‌ها هستند که برای اولین بار در کشور به شکل کاملا بومی اختراع و در یک مزرعه شالیزاری به کار گرفته شدند مزرعه‌ای در مرکز ترویج و توسعه‌ی تکنولوژی هراز آمل.
شالیزارها هم هوشمند شدند
سیستم آبیاری هوشمند از یک موتور برقی و یک پنل خورشیدی تشکیل شده است، پنل‌ها در زمین‌هایی که به برق شهری دسترسی نداشته باشد، با جذب انرژی خورشیدی به کار سیستم‌های آبیاری می‌آیند.
در سیستم آبیاری هوشمند دو نوع کنترل وجود دارد: کنترل بر پایه آب و هوا و سنسور‌های رطوبت خاک. اینکه کدام گزینه بهتری است، بستگی به منطقه جغرافیایی که زمین زراعی شما درآن قرارگرفته است، دارد.
کارشناسان مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز در توضیح نحوه عملکرد این سیستم می‌گویند: وقتی سطح آب در مزرعه به حد مشخصی می‌رسد، سیستم برای تلفن همراه کشاورز پیامی ارسال می‌کند و او در هر کجای دنیا که باشد می‌تواند با استفاده از اپلیکیشن، پمپ آب را روشن و خاموش کند، البته خود سیستم با برنامه‌هایی که از قبل به آن داده شده هم می‌تواند دریچه‌ی آب ورودی به زمین را با توجه به سطح آب در مزرعه، باز و بسته کند.
اما دورکاری تنها مزیت این سیستم نیست، بار‌ها به گوشمان خورده است که ۸۰ درصد ذخایر آبی کشور در بخش کشاورزی استفاده می‌شوند و از این بین کشت برنج بیشترین مصرف آب را در بین محصولات زراعی دیگر دارد که تولید هر کیلوگرمش حدود ۸ هزار لیتر آب می‌خورد؛ اما سیستم آبیاری هوشمند این مقدار را به یک سوم رسانده است، یعنی برای آبیاری هر هکتار شالیزار برنج چیزی در حدود ۳ هزار متر مکعب آب کافیست و این صرفه جویی چشم گیر هم در هزینه کشاورزان تاثیر دارد و هم ذخایر آبی کشور؛ آن هم در شرایطی که غول خشکسالی رفته رفته زمین رو در آغوش می گیرد.
پیش بینی هواشناسی آنلاین می‌شود
سال ۹۵ بوران ناگهانی و پدیده سرمازدگی بیش از هزار میلیارد خسارت روی دست کشاورزان مازندرانی گذاشت، خسارتی که شاید با آگاهی به موقع کشاورزها از وضعیت جوی می‌توانست خیلی کمتر باشد.
امیرخواهی، درباره‌ی نحوه عملکرد سیستم‌های هواشناسی هوشمند می گوید: استفاده از آن به دانش و اطلاعات خاصی نیاز ندارد، اطلاعات جوی مثل رطوبت خاک و هوا، دما، فشار، جهت وزش باد در هر ۱۰ دقیقه برای کشاورزان ارسال می‌شود.
امیرخواهی طراح این سیستم می‌گوید: این سیستم مجهز به یک سیمکارت است و مشتری می‌تواند همه داده‌های محیطی را از طریق اپلیکیشنی که قابلیت نصب روی تلفن همراه اندروید و ios را دارد، دریافت کند.
با اطلاعاتی که این سیستم‌ها در اختیار کشاورزها قرار می‌دهند، می شود زمان مناسب آبیاری و محلول پاشی زمین را هم تعیین کرد.
هرروستا، یک سیستم هوشمند
سیستم‌های هوشمند آبیاری قبلا هم در تعدادی از مزارع و باغ‌های کشور به کارگرفته شدند، اما این دستگاه‌ها از آلمان و ایتالیا وارد مزرعه‌های کشورمان شده بودند. مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز برای نخستین بار در کشور اقدام به ساخت سیستم‌های کاملا داخلی کرده و از همین رو قیمت تمام شده آن‌ها یک دهم تا یک پانزدهم نمونه‌های وارداتی است. قیمت سیستم آبیاری از ده میلیون شروع و تا صد میلیون تومان هم ادامه دارد و این بستگی به مساحت زمینی که قراراست آبیاری آن را بر عهده بگیرد، دارد.
هزینه خرید سیستم هواشناسی هم چیزی در حدود سی و پنج میلیون تومان است، اما کشاورزها لازم نیست حتما این دستگاه‌ها را خریداری کنند و کافیست با اجاره این دستگاه ها، تنها ماهانه حق اشتراک آن‌ها را به مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز پرداخت کنند.
البته هر سیستم هواشناسی می تواند اطلاعات جوی ۳۰۰ هکتار مزرعه را پوشش دهد که با یک حساب سر انگشتی، حدود ۶۰۰ کشاورز می توانند از خدمات تنها یکی از این سیستم‌ها استفاده کنند، این یعنی همه کشاورز‌های یک روستا می‌توانند بصورت شراکتی یک سیستم هواشناسی و یک سیستم آبیاری را خریداری و آن را در زمین‌های شالیزاری روستایشان نصب کنند.
جهاد کشاورزی مازندران و وزارت جهاد کشاورزی هم برای حمایت از این مرکز و کشاورزان برنامه‌هایی را در نظر گرفته اند.
بهادری معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد مازندران در حاشیه افتتاح نخستین شالیزار هوشمند کشور وجود صندوق‌های حمایتی برای اهدای تسهیلات به شرکت‌های مروج این سیستم‌ها خبر داد و ارژنگ جوادی معاون پژوهش و فناوری سازمان تحقیقات کشور نیز از راه اندازی مراکزی در سطح استان می‌گوید تا بتوانند به صورت متمرکز این خدمات را در اختیار کشاورزان مازندرانی و سایر استان‌ها قرار دهند.
ایران در کنار آمریکا، هلند، آلمان، ایتالیا، ترکیه و ژاپن در بین ده کشور برتر در کشاورزی هوشمند قرار گرفته و با ترویج سیستم‌های کاملا بومی در شالیزارهای کشور، این جایگاه روند رو به صعود هم خواهد گرفت.
مرکز ترویج و توسعه‌ی تکنولوژی هراز برای فصل زراعی جدید که از حدود ۷ ماه دیگر آغاز می شود، آمادگی ترویج این دستگاه‌ها در شالیزارهای استان و آموزش بهره گیری از خدمات کشاورزی هوشمند را به کشاورزان کل کشور دارد.
منبع: باشگاه خبرنگاران